Kajzerek: Trzask

“Pop”, wyraz dźwiękonaśladowczy. Pojawia się w historiach graczy, którzy przeżyli koszmar. Kilka lat temu przerwał jedną z najbardziej spektakularnie zapowiadających się karier XXI wieku. Jedną z moich ulubionych karier.

Zanim wrócę do tego wątku, będzie dygresja – Miałem w życiu dwóch sportowców, którym kibicowałem z całego serca. Pierwszym z nich był Robert Kubica, co wynikało z faktu, że brat zaszczepił we mnie pasję do sportów motorowych. Polak w Formule 1? Historia pisze się na moich oczach. Wypadek nastąpił, gdy miał wchodzić w najlepszy moment kariery. Odebrał jemu i jego fanom całą masę radości. Kubica potwierdził niedawno, że na sezon 2012 był dogadany z Ferrari, które zagwarantowałoby mu możliwość walki o mistrzostwo świata. Na kolejną taką szansę prawdopodobnie będziemy czekać kilkadziesiąt lat. Drugim był Derrick Rose. Wiele razy na łamach 6G starałem się tłumaczyć moją własną walkę z tym, że już nigdy więcej nie zobaczę tego samego zawodnika. Na koniec pozostał żal – zarówno w przypadku Roberta, jak i Derricka. Sport stracił dwie wspaniałe historie. Moja dziewczyna nie znosi we mnie wielu rzeczy, m.in. tego, że strasznie przeżywam i nie pozwalam pewnym wydarzeniom po prostu przeminąć. Jest to szczególnie trudne, gdy sport determinuje twoje życie prywatne i zawodowe. Wystarczy! Bo jestem bliski dramatyzowania.

Derrick Rose “pop” po raz pierwszy usłyszał w 2012. Trzy lata wcześniej to samo stało się z Alem Jeffersonem, który wchodził w absolutnie najlepszy moment swojej kariery. W sezonie 2008/2009 z Minnesotą, notował na swoje konto średnio 23,1 punktu, 11 zbiórek trafiając 49,7 FG%. Jego technika w post-up stała się koszmarem dla defensorów próbujących swoich sił w pojedynkach indywidualnych z Jeffersonem. 8 lutego 2009 – Wolves grali z New Jersey Nets. Jefferson do defensywy podchodził wybiórczo. Akurat wtedy chciał zablokować próbę Seana Marksa (obecnego GM-a Nets).

Spadając źle postawił lewą nogę, zrobił dziewięć podskoków na prawej i upadł na parkiet. Zaraz po zablokowaniu próby jego ciało zmieniło położenie, przez to Al stracił w powietrzu balans.

– Usłyszałem “pop” zaraz po tym jak wylądowałem. Pomyślałem “Oh, shit!”. Wcześniej w tamtym sezonie uszkodziłem boczne więzadło, ale ból był do zniesienia i myślałem, że przejdzie sam. Kiedy siedziałem u doktora i ten potwierdził, że zerwałem ACL to pamiętam tylko łzy i ten wewnętrzny krzyk – wspomina Big Al.

Jego kariera po kontuzji bez wątpienia mogła wyglądać znacznie lepiej, szczęśliwie nie załamała się kompletnie. Po powrocie Jeffersonowi często brakowało pewności siebie w kończeniu indywidualnych akcji. Technika i siła pozostały, ale w obronie Al miał problem z przełamaniem. Grał mało agresywnie, co dawało rywalowi szansę. W sezonie 2013/2014 notował dla Charlotte Hornets średnio 21,8 punktu, 10,8 zbiórki trafiając 50,9 FG%. Steve Clifford w tamtym sezonie opracowali słynny defensywy plan, który miał zasłaniać obecność w obronie Big Ala. Ciągle był wartościową opcją, ale nigdy nie stał się graczem, którego oczekiwano – regularnie dostarczającym po 24/25 punktów co noc.

ACL jest rozmiaru palca wskazującego i stabilizuje kolano. Jest jednym z czterech więzadeł, które łączą kość udową z piszczelem. Jego zerwanie to wypadek szybkiego przekręcenia nogi, m.in. gdy źle ją postawimy lub gdy spadamy po wysokim wyskoku. Siła nacisku wraz z przekręceniem powoduje, że więzadło się zrywa wydając charakterystyczny dźwięk. Zazwyczaj uraz nie jest kumulacją różnych zdarzeń, lecz jednym konkretnym złym ustawieniem nogi przy lądowaniu. Oczywiście większe ryzyko występuje u graczy, którzy w dużej mierze opierają się na swoim wyskoku, czego Rose jest najlepszym przykładem.

Od 1970, 97 graczy NBA doznało tego urazu, w tym dziewięciu dwukrotnie. Wśród nich Jabari Parker – nowy zawodnik Chicago Bulls. W drużynie z Wietrznego Miasta żywe jest jeszcze wspomnienie dramatu, jakim była utrata Derricka, dlatego drużyna pozostając ostrożna, w drugim roku umowy wychowanka Duke umieściła opcję zespołu. W latach 80. zerwanie więzadła w wielu przypadkach oznaczało koniec kariery, bo lekarze nie znali technik i nie byli wystarczająco doświadczeni, by radzić sobie z problemem tak, jak radzą sobie z nim obecnie. Zerwany ACL zmusił do przedwczesnego zawieszenia butów na kołek m.in. Douga Collinsa, pierwszy wybór draftu 1973. Rozegrał zaledwie 415 meczów w przekroju ośmiu lat.

To samo spotkało Billy’ego Cunninghama uważanego za jednego z najlepszych nowojorskich koszykarzy w historii. Nazywano go “The Kangaroo Kid”, bo miał gigantyczny wyskok. W 1968 roku zmierzył się z nie lada zadaniem – zastąpił Wilta Chamberlaina w drużynie Philadelphii 76ers. Poradził sobie naprawdę dobrze, o czym świadczyły cztery z rzędu wybory All-Star. 5 grudnia 1975 roku, Cunningham biegł lewą stroną kryty przez Butcha Bearda z New York Knicks. Próbując zmienić kierunek biegu, nagle się zatrzymał i wtedy jego kolano eksplodowało.

– Nigdy w życiu nie czułem takiego bólu. Odniosłem wrażenie, że moje kolano po prostu mnie zostawiło – mówił Cunningham w książce That’s Gotta Hurt: The Injuries That Changed Sports Forever autorstwa Dr Davida Geiera.

Niespełna rok po doznaniu urazu, Billy w wieku 33 lat zakończył karierę. Zupełnie inaczej niż w przypadku Bernarda Kinga, który doznał zerwania więzadła w wieku 28 lat i po powrocie był w stanie odzyskać formę i grać na naprawdę wysokim poziomie. Dlatego tak trudno przewidzieć, co się wydarzy, gdy wrócisz na parkiet. Lekarze podkreślają, że organizm każdego sportowca reaguje inaczej, wobec tego nie ma jednej słusznej drogi. 50% walki to kwestia psychicznej odporności – gotowości do ponownego zaufania swojemu ciału. Na tym polu poległ m.in. Derrick Rose.

Sztaby medyczne nauczone doświadczeniami ostatnich kilkudziesięciu lat, starają się łączyć klasyczną rehabilitację z sesjami u psychologa sportowego, który ma zarówno kontrolować stan psychiczny sportowca, jak i reagować na wszystkie niebezpieczne sygnały wskazujące załamanie nerwowe lub depresję. Ostateczną walkę tak czy inaczej musi stoczyć zawodnik. Każdy krok, każdy wyskok, każde lądowanie będzie testowało jego odporność i sprawdzało, w jakim stopniu jest pasywny.

Specjaliści twierdzą, że potrzebujesz około osiemnastu miesięcy, by całkowicie pozbyć się strachu przed odnowieniem urazu. W połowie marca Atlanta Hawks podpisała na 10-dniowy kontrakt Damiona Lee. Zawodnik po drugim 10-dniowym dostał od zespołu umowę do końca sezonu. Jego historia to przykład udanego powrotu nie po jednym, a dwóch zerwaniach więzadeł. Pierwsze w 2013, gdy był graczem uniwersyteckim i drugie w 2016, kilkanaście meczów po rozpoczęciu profesjonalnej kariery.

– Paradoksalnie drugi uraz mnie wzmocnił. Wiedziałem, że już raz sobie z tym poradziłem, więc dam radę ponownie. Przez cały okres rehabilitacji powtarzałem, że mogę wrócić silniejszy, niż byłem wcześniej. […] Wyzwanie dla twojej głowy zaczyna się od prostych czynności, że po prostu możesz zgiąć kolano i nic w nim nie strzeli. Potem zaczynasz podskakiwać. Tak sobie z tym radziłem- mówi.

W ostatnim sezonie G-League Lee notował średnio 15,8 punktu, 4,9 zbiórki i 2,6 asysty w 38 meczach z Santa Cruz Warriors.

Przykładem, który do tej pory ma niezwykły odcisk i stanowi ogromną motywację, jest uraz Shauna Livingstona i jego droga do zdobycia trzech mistrzostw NBA. Kolano zawodnika zostało wręcz roztargane, lekarze niemal w całości musieli poskładać je na nowo. Livingston wielokrotnie sam sięga po telefon i kontaktuje się z koszykarzami przechodzącymi przez podobną mękę. Rozmawiał m.in. z Kristapsem Porzingisem. Doradzał mu cierpliwość, co – jak sam Łotysz przyznaje – nie jest jego najmocniejszą stroną.

Al Jefferson wrócił do gry po zaledwie siedmiu miesiącach i miał wiele szczęścia. Obecnie rehabilitacja i wejście w trening na pełnym obciążeniu zajmuje zawodnikom znacznie dłużej. W Nowym Jorku nie mają pewności, czy Porzingis w ogóle zagra w kolejnych rozgrywkach. Wysoki nie jest graczem w dużej mierze opierającym się na wyskoku. W jego przypadku zerwanie więzadła było nieszczęśliwym wypadkiem, do którego przyczynił się także rywal. Szkoda tylko czasu, który gwiazda Knicks straci na powrót do zdrowia. Wszyscy jednak będą bacznie obserwować to, jak gracz z potencjałem na jednego z asów koszykarskiej Europy radzi sobie po kontuzji, która dla wielu oznaczała już tylko walkę z własnymi ograniczeniami.

Jaka powinna być w tym wypadku puenta? NBA w ostatnich latach wprowadziło kilka programów monitorujących obciążenie odkładające się na zawodnikach. Na podstawie różnych algorytmów – liga chce dać sztabom narzędzie, które pozwoli im rozszyfrować więcej symptomów. Zachęca też do powtarzania graczom, jak ważna jest asekuracja swojego ciała. Problemu nie da się wyeliminować, ale jestem przekonany, że w następnych latach będą wprowadzane kolejne środki zapobiegawcze, które pozwolą nam cieszyć się karierami tych wielkich i tych potencjalnie wielkich.